کاراچای-بالکار نارت ناغیللارینین قادین قهره‌مانی "ساتانای بیچه"
آدیلهان عادیل‌اوغلو
کؤچورن: وحید نریمان
قافقاز جوغرافییاسیندا یاشایان خالقلارین اورتاق مدنیت محصوللاریندان بیری اولان نارت داستانلاری، قاراچای-بالکار تورکلرینین خالق ادبیاتیندا دا اؤنملی یئری وار. قاراچای-بالکار تورکلری دیشیندا؛ چرکز، آبخاز-آبازا، اوسئتین، چئچئن-اینقوش و کوموک تورکلرینین فولکلوروندا دا ایشتیراک ائد‌ن نارت داستانلاری بیر چوخ ایستیقامتدن بیر-بیرلرینه بنزه‌مکله بیرلیک‌ده بو ناغیللارین هر بیرینین اؤزونه خاص بعضی میللی خصوصیتلری ساخلادیغی و آرالاریندا بعضی فرقلی‌لیکلرین اولدوغو گؤسته‌ریر.
قاراچای-بالکار تورکجه‌سینده و قافقاز دیللرینده ایشلدیلن "نارت" سؤزونون معنا اولاراق تورکجه‌دکی تام قارشی‌لیغی "آلپ" سؤزودور. یعنی "نارت" سؤزو؛ "ایگید، جسور، مرد، قهره‌مان" و بنزری بیر چوخ سؤزون معناسینی بونیه‌سینده ییغان بیر سؤزدور.
ساتانای'این آتاسی گونش، آناسی ده آیدیر. ساتانای دوغولدوقدان قیسا بیر مدت سونرا دئنیز تانری‌سی اونو آلیب قاچیرار و بیر آدایا گؤتورور. ساتانای ایللرجه بو آدادا قاپالی قالار. دئنیز تانری‌سی اویناماسی اوچون ساتانای'آ دنیزدن چیخاردیغی یاقوت، آلماز، مرجان کیمی قیمت‌لی داشلار وئریر. ساتانای بونلارین ایچینده اَن چوخ مرجان داشلارینی سئور. بونا گؤره ده دئنیز تانری‌سی اونا "ساتانای" آدینی وئریر. ساتانای آرادان اوزون ایللر کئچدیک‌دن سونرا بیر یولونو تاپیب آدادان قاچماغی باجاریر. گونلرله مئشه‌لرده، داغلاردا گزدیک‌دن سونرا نارتلارین اؤلکه‌سینه گلیر و بورادا نارتلارین لیدئری اؤروزمک'له ائوله نیر. قاراچای-بالکار نارت ناغیللارینین قادین قهره‌مانی اولان ساتانای گؤزللیین و مودریکلیین سیموولودور. ساتانای بعضی طبیعت اوستو گوجلره مالیک‌دیر. ساتانای'این سئهر ائتمه گوجو و اولاجاقلاری اول‌دن سئزمه قابیلیتی واردیر. نارتلاری پرده آرخاسیندان ایداره ائد‌ن ساتانای'دیر. ساتانای'آ مصلحت‌لشمه‌دن نارتلار هئچ بیر ایشه باشلامارلار. ساتانای، نارت قادینلارینا یون‌دان پالتار تیکمه‌سی، چؤرک پیشیرمه‌سینی، بوزا ائتمه‌سینی، سوددن پئندیر و قاتیق ائتمه‌سینی اؤیرتمیش دیر.
ساتانای سؤزونون ائتیمولوگییاسی حاقیندا بعضی گؤروشلر ایر‌لی سورولموش‌دور. بونلاردان بیر نئچه‌سی بئله‌دیر؛ چرکز آراشدیرماچیلارا گؤره "سه‌ته‌نای" و یا "ساتانه‌ی" سؤزو آدیگه (چرکز) دیلینده‌کی "سه" (بیچاق، قیلینج) سؤزو ایله "تین" (وئرمک) حرکتینین بیرلشمهسیندن دوزلمیش‌دیر و بو سؤز "بیچاق ~ قیلینج وئره‌ن" معناسینی وئرمک‌ده‌دیر. م. هابیچ'ه گؤره "ساتانای" سؤزو سوگدجا منشأ‌لی "شاد" (یوکسک روتبه‌لی عسگر) و تورکجه "آنای" (آنا) سؤزلرینین بیرلشمهسیندن دوزلمیش‌دیر. او. بایراموک ایسه "ساتانای" سؤزونون "ساتا" (مرجان) و "آنای" (آنا) سؤزلرینین بیرلشمهسیندن میدانا گلدیینی ایره‌لی سورموش دور. بونلاردان باشقا "ساتانای" سؤزونون "سات" (مقدس) + "آنای" (آنا) و یاخود "ساتان" (چوخ گؤزل) + "آی" (آی) سؤزلرینین بیرلشمهسیندن میدانا گلدیینی ایره‌لی سوره‌نلر ده اولموش‌دور.
Resim : http://bit.ly/1KEJiMc
